28 februari 2024
Kleurentesten zijn heel populair. En daarmee bedoelen we geen testen om te kijken welke kleur je muur moet krijgen. Kleurentesten worden gebruikt in organisaties om een beter beeld te krijgen van iemand. Is deze persoon rood, blauw, geel of groen? Of is je persoonlijkheid paars? Elke kleur staat voor een bepaald persoonlijkheidskenmerk en daarbij passend gedrag. Bij sommige organisaties wordt er zelfs op geworven. Voor een team of bepaalde functies zijn ze dan bijvoorbeeld op zoek naar een blauw iemand. Een van de meest gebruikte kleurentesten is gebaseerd op het DISC model. We laten zien wat dit model inhoudt en wat de nadelen van dit model zijn. Ook kan je ontdekken welke kleur jij volgens deze theorie bent.
William Moulton Marston is de grondlegger van het DISC model. Begin vorige eeuw, In 1928, beschreef hij in zijn boek Emotions of Normal People (emoties van normale mensen) de DISC kenmerken. Deze zijn dominant (rood), invloedrijk (geel), consciëntieus (blauw) en stabiel (groen). Marston introduceerde het gebruik van kleuren in de psychologie. Nu, bijna 100 jaar later, zijn kleurentesten bijna niet meer weg te denken bij coaching en assessments. Volgens het DISC model kan je mensen indelen op basis van twee assen. Een verticale as die aangeeft of iemand mensgericht of taakgericht is en een horizontale as die aangeeft of iemand extravert of introvert is. Door deze twee assen te kruisen krijg je vier kwadranten. Jouw score op beide assen bepaalt dan of je rood, geel, groen of blauw bent.
Extraverte mensen krijgen energie van contact met andere mensen en zijn initiatiefrijk. Introverte mensen zijn liever op zichzelf en over het algemeen wat gereserveerder. Contact met anderen, zeker in groepsverband, kost introverte mensen zelfs energie. Denk je van jezelf dat je extravert bent? Dan ben je rood of geel. Anders groen of blauw. Jouw score op de schaal mensgericht versus taakgericht bepaalt dan welke kleur je bent.
Taakgerichte mensen zijn volgens het DISC model denkers. Op basis van een analyse maken ze een besluit. Ze zijn ze meer gericht op de taak dan op de relatie. De mensgerichte mens is juist meer gericht op de relatie dan op de taak en houdt dus rekening met de ander waardoor de taak niet, anders of later uitgevoerd wordt. Wat ben jij? Taak- of mensgericht?
Als je weet hoe je op beide assen scoort, kan je ook bepalen welke kleur je bent. Een DISC-test zal dus ook meten hoe je op beide assen scoort. Ben je extravert en taakgericht? Dan ben je rood (dominantie). Als extravert en mensgericht persoon ben je geel (invloed). Als introvert en taakgericht persoon ben je blauw (conformisme) en als mensgericht en introvert persoon ben je groen (stabiliteit). Hieronder kan je zien wat deze kleuren inhouden.
Bij de D van dominantie hoort de kleur rood. Mensen met deze kleur onderscheiden zich vooral door zelfverzekerdheid, resultaatgerichtheid en assertiviteit. Deze mensen gaan confrontaties en conflicten niet uit de weg, ze stellen wat-vragen en zijn niet bang om risico’s te nemen.
Bij de I van invloed hoort de kleur geel. Mensen met deze kleur hoor je al van ver aankomen. Ze zijn enthousiast en energiek. Ze kletsen je de oren van het hoofd en wuiven bezwaren lachend weg. Dit zorgt ervoor dat ze een positieve invloed hebben op anderen. Ze stellen de wie-vraag. Tijdens een gesprek gebruiken ze veel expressie en humor.
Bij de S van stabiliteit hoort de kleur groen. Mensen met deze kleur hebben een vriendelijke uitstraling, zijn goede luisteraars en weten als geen ander wat echte service is. Zij stellen vaak hoe-vragen. Ze zijn bescheiden, attent, meegaand en hoeven niet per se op de voorgrond te treden.
Bij de C van conformisme hoort de kleur blauw. Blauwe mensen zijn betrouwbaar, zorgvuldig, kritisch en nemen weloverwogen beslissingen. Ze houden van feiten, analyses en resultaten en hebben oog voor detail. In contact komen zij bedachtzaam over. Zij stellen over het algemeen de waarom-vraag.
Een belangrijk kritiekpunt op het DISC model is dat de meeste mensen niet extravert of introvert zijn. Of mensgericht of taakgericht. De meeste mensen scoren rond het gemiddelde op beide schalen. Ze kunnen heel extravert zijn, maar hebben soms ook behoefte aan rust. Of ze kunnen zich heel goed inleven in de gevoelens van anderen maar kunnen ook erg ordelijk zijn en hun taken goed uitvoeren. Als jij van jezelf vindt dat je op een van de twee of alle twee de schalen een beetje van beide bent, is je persoonlijkheidskleur paars. Een andere kleur zou dan geen recht doen aan je persoonlijkheid. Paarse mensen zijn niet in een hokje te plaatsen.
Naast de kritiek dat je mensen niet kunt indelen in hokjes is er nog een ander belangrijk kritiekpunt. De wetenschappelijke basis voor het DISC model ontbreekt. Er bestaan geen statistische analyses die deze theorie ondersteunen. Allereerst blijkt dat je iemands persoonlijkheid niet kunt karakteriseren op basis van slechts twee schalen. Na jarenlang onderzoek blijkt dat je hiervoor 5 kenmerken nodig hebt. Dit heeft geleid tot de big five persoonlijkheidstheorie. Een van deze 5 kenmerken is extraversie versus introversie. Maar het kenmerk mensgerichtheid versus taakgerichtheid uit het DISC model is problematisch. Er zijn wel mensen die vrij mensgericht zijn. Zij scoren laag op het big five kenmerk ordelijkheid (ook wel consciëntieus genoemd) en hoog op extraversie. Zij hebben vooral oog voor de belangen van anderen en zijn minder gestructureerd. Taakgerichte mensen scoren juist laag op extraversie en hoog op ordelijkheid. En daar zit het grote probleem. Want volgens het DISC model is een rood iemand extravert en taakgericht. Maar als je mensen analyseert met een valide big five test blijkt dat dus niet te kunnen. Iemand die taakgericht is, is juist minder extravert en eerder introvert.
Belangrijkste nadeel van een DISC test is dus dat je zonder wetenschappelijke basis mensen reduceert tot één kleur. Dit nadeel geldt ook voor andere kleurentesten. Met alle risico’s van dien. Eigenlijk is er maar een persoonlijkheidstheorie die valide en betrouwbaar is. En dat is de big five persoonlijkheidstheorie. Wil je toch weten wat voor kleur jij bent? Ga dan naar Welke kleur ben ik? Hier kan je zien welke scores op een big five test jou rood, geel, groen of blauw maken.
